Misschien wist je het al, of voelde je het een keer bij een niet zo subtiele opmerking … Creativiteit wordt zwaar onderschat. Op school wordt creativiteit merendeel gezien als een aan te leren vaardigheid waar je punten voor moet scoren. Maar door het resultaat te becijferen ga je voorbij aan het belang van het proces. En dan heeft een kind met volle energie aan een tekening gewerkt … krijgt het een 9 ‘Omdat het nooit perfect is.’ Dat overkwam mij.
Ik heb ooit voor tekenles een 6 gekregen. En ik was woest. De opdracht was dat we een ontwerp moesten maken voor een behangrand. Iets met een repeterend karakter. Thuis liep ik rond voor inspiratie en zag 2 aardewerken boekensteunen staan. Olifantjes. Mierezoet suikerroze – ik zie ze nog staan in de wit houten vensterbank op de kamer die ik deelde met mijn zusje. Deze twee ondingen werden mijn bron van inspiratie voor een prachtige behangrand voor op een kinderkamer. Ik had er zelfs een perfect kleurpalet voor uitgekozen in pastel; roze, geel en blauw. Nu ben ik altijd een nerd geweest die veel te veel aandacht aan schoolwerk gaf, maar voor deze opdracht ging ik helemaal tot het naadje. Ik vond het heerlijk. Uren was ik bezig met schetsen en verfijnen. Ik was zo trots op mijn ontwerp – ik kan niet omschrijven hoe trots. Want zelfs de kleuren blenden perfect in elkaar…
En toen kwam het cijfer. ‘6’ stond er op mijn ontwerp. Niet eens op de achterkant. Gewoon over de tekening heen geschreven. Woest. Ik was woest. Dit was een van de weinige keren dat ik op hoge poten verhaal ging halen bij de docent.
Ken je dat – dat iets in je leven zo indruk maakt dat je nog precies weet waar je stond, hoe de kamer erbij lag, hoe de lichtinval was … Nou dat. Ik zie haar nog zo zitten – mijn klasgenootje Veronique stond ongemakkelijk naast haar. Ik was witheet. De uitleg van de docent ‘Dit kan je niet zelf bedacht hebben, dit is veel te goed. Je hebt gewoon een bestaand ontwerp nagetekend.’ Nogmaals. Woest. De week erna nam ik 1 van die twee olifantjes mee naar de klas. En met grote tegenzin en heel wat gemopper dat ze me nog steeds niet helemaal geloofde werd het cijfer een 9. En weer was ik woest. ‘Het was toch zo goed? Waarom dan geen 10?’ En toen kwam dat ene zinnetje ‘Omdat het nooit perfect is.’ Dat was de laatste keer dat ik mijn best deed voor deze les.
Erg. Te erg. Creativiteit wordt zo gesloopt. En daarnaast wordt het ook nog eens zwaar onderschat. Terwijl Creatief bezig zijn een onwijs herstellende en activerende werking heeft op je brein!
Weet jij wat er gebeurt in je hersenpan wanneer jij creatief bezig bent? Nou, het wordt daarbinnen 1 dikke feestpartij kan ik je vertellen!
Om mee te beginnen: heb je al ooit gehoord dat je creativiteit vooral in de linkerhelft van je brein zit en logica en wiskundigheid in de linkerhelft? En dat haast iedereen een dominante linker – of rechterhelft heeft? Fabel. Echt. Ikzelf heb het ook ooit zo geleerd hoor – ben er helaas ook jarenlang in meegegaan (sorry – ik nam het ook klakkeloos over) en ik weet dat heel veel sites en boeken dit net zo klakkeloos hebben overgenomen … maar dat is dus niet zo. Het ligt veel en veel genuanceerder en door deze fabel wordt te vaak gedacht dat je of heel creatief bent of heel analytisch en wiskundig. Maar dat is de grootste onzin.
Kijk bijvoorbeeld maar naar Edison, die kerel die de gloeilamp uitvond: hartstikke logisch denkende mega slimme uitvinder. Heel wiskundig in zijn denken. Dominante rechterhelft zou je denken. Maar hij was tegelijk ook uiterst creatief! Iedereen kent hem van die gloeilamp – maar weinigen weten dat hij ook fanatiek schilder was.
Even een uitstapje; hij had een vakantiehuis in Florida, met daarbij een fantastisch laboratorium en een gigantisch arboretum waar hij allerlei testen deed met bomen en planten. Vlak voor de pandemie bezocht ik dit huis wat nu een museum is. Heel interessant! Dat huis, een prachtig optrekje aan het water, stond naast de villa van Henry Ford, yup, de kerel van die auto’s. Ze waren mega goede vrienden – gingen vaak samen kamperen in de Everglades (Wat ik niet snap daar in dat gebied want; muggen!!) En Henry Ford gaf zijn eerste model auto cadeau aan Edison. Die er vervolgens wel allerlei aanpassingen aan uitvoerde. Slimpie dus. 
Maar weer terug: het is dus niet helemaal correct dat als je creatief bent je een dominante rechter hersenhelft hebt en dat het logisch is dat je minder creatief kan zijn als je heel wiskundig en analytisch bent. Het is een fabel die ergens in de 19de eeuw stof deed opwaaien en een eigen leven is gaan leiden. Meer info hierover en serieus goede bronnen vind je in dit boek. Maar laat ik je daarover niet vermoeien.
Wat creativiteit wel doet? Het zorgt voor te gekke samenwerkingen tussen verschillende delen van je brein. Wanneer je creatief bezig bent worden er namelijk meerdere gebieden in je hersenen tegelijk gestimuleerd. Het zorgt er – heel simpel gezegd- voor dat de neuronen (dat zijn de communicatie-supersterren van je hersenen) met elkaar gaan kletsen en ideeën uitwisselen. Hierdoor ontstaan er nieuwe verbanden en worden bestaande verbindingen sterker.
Neuropsycholoog Erik Scherder zegt tijdens zijn lezingen wel eens: Een cel die gaat vuren, vertelt het aan zijn buren. In het kort: creatief bezig zijn activeert verschillende cellen in je brein en die activeren op hun beurt weer de cellen verderop waardoor die zich ook weer beter opstellen. Creativiteit kan dus je logisch denken aanvuren en aanwakkeren. Met als gevolg: je brein wordt flexibeler, veerkrachtiger en innovatiever. Je ziet dus waarom de grootste uitvinders (mogelijk onbewust) ook heel creatief waren. Hun creativiteit zorgde ervoor dat ze grootser en wijder konden nadenken! 
Maar waarom is dit belangrijk wanneer je geen grote uitvinder wil worden? Het helpt je met het ‘buiten de box’ leren denken en dingen vanuit een ander perspectief te benaderen. Zie creativiteit als een dagelijkse dosis vitaminen; je merkt er weinig van dat je het slikt maar het geeft je lichaam wel die extra ondersteuning die het nodig heeft.
Dat is de reden dat ik hou van creatieve verwerkingsopdrachten in de klas. Zo had ik dit schooljaar mijn leerlingen de opdracht gegeven om bepaalde leerstof in de vorm van een gezelschapspel te gieten. Ze moesten een spel helemaal zelf bedenken, maken en spelen, de enige eis was: wie heel veel van de leerstof weet moet meer kans hebben om te winnen. Enthousiast gingen ze aan de slag. Ze waren een aantal lessen flink zoet met deze opdracht en hadden niet eens het idee dat ze ‘les’ hadden.
Hetzelfde pas ik toe bij teken-cursussen; door bijvoorbeeld rondom een thema te tekenen gaat je brein dat thema anders, en vanuit meerdere perspectieven benaderen. En net als mijn leerlingen heb je dat vaak niet eens door. Daarom teken ik elke zomer weer ‘bikinidames’. Want het heersende mode-ideaal is verre van ideaal. En ook al let ik erop; het doet me nogal eens twijfelen aan mezelf. Ben ik niet te dik, ben ik niet te oud, ben ik niet te. … En dus teken ik bewust allerlei gekke typetjes in allerlei maten en vormen. Want mijn brein is dan onbewust bezig af te rekenen met dat stomme mode-beeld.
Maar je ziet het ook in mijn Perfect People cursus; door imperfecte mensen te tekenen – ga je (ik) onbewust anders nadenken over dat wat perfect is. Of wat perfect moet zijn… En ergens, tijdens het tekenen, normaliseer ik dan dat je niet perfect hoeft te zijn. Dat je al goed genoeg bent – zoals je bent. En dan niet perfect juist perfect is. Want boy, wat zou de wereld saai zijn als iedereen perfect was! 
Creativiteit is dus niet alleen geweldig voor het maken van kunstwerken… of enkel een simpel tijdverdrijf … het is zoveel meer!
Dus ga ervoor, wees schaamteloos creatief! Maak er de tijd en ruimte voor. Koop jezelf die cursus of dat materiaal wat je jezelf tot nu toe niet gunde… Laat je creativiteit de vrije loop en geniet van al die fantastische breinfeestjes die je ermee veroorzaakt. Je brein zal je dankbaar zijn.
(Op de foto bovenin zie je mij met een vertaal-telefoon bij het huis en laboratorium van Edison.)
>>> Ben je leerkracht en wil je graag meer weten over hoe je creativiteit kan inzetten in de klas – en wil je ideeën aangereikt krijgen hoe je creativiteit kan beoordelen zonder te becijferen. Huur me in voor een worskhop voor jou en je team! <<<
(Dit is een stukje uit de nieuwsbrief die ik juni 2023 verstuurde aan mijn nieuwsbrieflezers. Wil je deze ook in je inbox ontvangen? Klik dan hier.)
